Μια τοποθέτηση με πολλά ερωτηματικά, που αν σταματήσουν να υπάρχουν ίσως είναι το ερμηνευτικό «κλειδί» στις απορίες για αρχαιότερες ονομασίες τόπων μέχρι και της εποχής των Ομηρικών επών!

Να αρχίσουμε από το λιμάνι Πάνορμο:

Η αρχαιότερη αναφορά σε αυτό νομίζω ότι είναι από τον επιγραμματοποιό Αντίπατρο με τα παρακάτω γραφόμενα:

«Φοῖβε, Κεφαλλήνων λιμενοσκόπε, θῖνα Πανόρμου

ναίων τρηχείης ἀντιπέρην Ἰθάκης,

δός με δι΄ εὐπλώτοιο πρὸς Ἀσίδα κύματος ἐλθεῖν,

Πείσωνος δολιχῇ νηὶ συνεσπόμενον,

καὶ τὸν ἐμὸν βασιλῆα τὸν ἄλκιμον εὖ μὲν ἐκείνῳ

ἵλαον, εὖ δ΄ ὕμνοις ἄρτισον ἡμετέροις».

(Μετάφραση):

«Απόλλωνα εσύ που έχεις κατά νου τα λιμάνια των Κεφαλλήνων,

 κάτοικε της ακρογιαλιάς της Πανόρμου απέναντι από την απόκρημνη Ιθάκη,

βοήθα με να πάω με καλή θάλασσα στην Ασία

συνοδεύοντας τον Πείσωνα στο μακρόστενο καράβι του

και τον άλκιμο βασιλιά μου προδιάθεσε ευνοϊκά απέναντί του

και στους ύμνους μου».

Εδώ υπάρχει ένα βασικό λάθος!

Το επίγραμμα δεν είναι φυσιολογικά του Αντίπατρου αλλά του κάπως νεότερού του Φιλόδημου.

Θα μου άρεσε και μένα να ήταν του Αντίπατρου γιατί χρονολογικά θα μου έδινε πιο εύκολες λύσεις στο σκεπτικό μου, αλλά δυστυχώς πρέπει να είναι του Φιλόδημου.

Ο Φιλόδημος (110 π.Χ.-35 π.Χ.) γεννήθηκε στα Γάδαρα της Παλαιστίνης και ήταν Έλληνας επικούρειος φιλόσοφος και ποιητής, με πλούσιο συγγραφικό έργο. Μετοίκησε στην Αθήνα όπου μαθήτευσε στην Επικούρεια Φιλοσοφική Σχολή την εποχή που ήταν σχολάρχης ο Ζήνων ο Σιδώνιος. Αργότερα μετοίκησε εκ νέου, αρχικά στη Ρώμη και κατόπιν στην περιοχή της Νάπολης, όπου συνδέθηκε με τον Πείσωνα (πεθερό του Ιούλιου Καίσαρα) , σε σημείο που ο τελευταίος εθεωρείτο πατρόνος (προστάτης) του!

Τα «κολληταρουλάκια» λοιπόν Πείσωνας και Φιλόδημος συνταξιδεύουν για να πάνε πού ακριβώς?

Μα στο βασιλέα του Φιλόδημου που ήταν (λόγω ίδιας καταγωγής) , ο Αλέξανδρος Ιανναίος βασιλιάς της τότε Παλαιστίνης και πραγματικά «άλκιμος» ένεκα της δράσης του! … ” καὶ τὸν ἐμὸν βασιλῆα τὸν ἄλκιμον” …

Με αυτό το δεδομένο η χρονολογία του ταξιδιού είναι πριν το 76 π.χ. γιατί τότε ο Ιανναίος απεδήμησεν εις Κύριον, χα χα.

Τα χρόνια εκείνα ξέρετε τί γινόταν από την πειρατεία στη Μεσόγειο?

Έχανε η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα που έλεε κι ο νόνος μου, χα χα.

Μόνο με ένα τεράστιο χρηματικό ποσό στα χέρια του πανέξυπνου και ικανού Πομπήιου ο οποίος σε τρείς μόνο μήνες κατάφερε να σαρώσει τους πειρατές από το Γιβραλτάρ μέχρι την Ιερουσαλήμ, γλύτωσε ίσως και από καταστροφή η αναπτυσσόμενη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Η κίνηση  αυτή όμως έγινε αργότερα κατά το καλοκαίρι του 67 π.χ. αφού το 73 π.χ. είχε αιχμαλωτιστεί κατόπιν ναυμαχίας με τους πειρατές  στη Κρήτη ο Μάρκος Αντώνιος (πατέρας του γνωστού Μάρκου Αντωνίου)! Μα και ο Ιούλιος Καίσαρ νεαρός απήχθη από Κίλικες πειρατές, απελευθερώθηκε με λίτρα και στη συνέχεια μετά από λίγο τους μπαγλάρωσε λαϊκώς.

Και πάλι βέβαια οι πειρατές υπήρχαν και ιδιαίτερα στο Ιόνιο  που περνούσαν πάντα εμπορεύματα, αλλά σε μικρότερη κλίμακα από πρίν.

Πώς λοιπόν να έχει αράξει το πλοίο του Πείσωνα στο λιμάνι του σημερινού Φισκάρδου που η θέση καμία προφύλαξη δεν έδινε από πλοία πειρατών και στην ουσία ήταν «σφηκοφωλιά»??

Η άποψή μου είναι ότι ο εν λόγω όρμος ποτέ δεν ήταν κατοικήσιμος μα και ούτε ασφαλής, εκτός από κάποια μικρή χρονική περίοδο που υπήρχε εκεί  αντιπειρατική φρουρά Ρωμαίων σε αργότερη χρονική στιγμή όμως από το συγκεκριμένο ταξίδι του Πείσωνα.

Η λέξη πάνορμος πιστεύω ότι στα αρχαία χρόνια δεν σήμαινε λιμάνι ασφαλείας μόνο από καιρούς και φουρτούνες αλλά και πειρατές.

Στο κοντινό λιμάνι της Άσσου παράδειγμα, υπήρχε προστασία και από καιρούς μα και απόκρυψη του σκάφους, όπως και ένας μόνο σκοπός στην ακρόπολη του εκεί κάστρου, (αποδεδειγμένα αρχαίου), έλεγχε την εμφάνιση κάθε διερχόμενου πλοίου  από μίλια μακριά, ώστε να προειδοποιείται το πλήρωμα του αραγμένου πλοίου για τυχόν κίνδυνο. 

Το λιμάνι Φισκάρδο τώρα:

Τί περισσότερο να πει κανείς από τον παρακάτω βενετσιάνο ιερέα (έμμισθο ιερέα των Βενετών) που μάλλον σαν κατάσκοπος περιηγήθηκε εκτός των άλλων και το Ιόνιο κατά τα έτη 1511 – 13 μ.χ., επιβάτης πολεμικής βενετσιάνικης γαλέρας με το όνομα γαλέρα μπαστάρδα (galia bastarda) λόγω της ασυνήθους πλατιάς πρύμνης της? Χα χα.

Γράφει λοιπόνε:

Viaggio di Francesco Grassetto da Lonigo:

APRILE.

DA LONIGO 87

3 A hore 8 dal Zante si largamo, et a hore IX si ritroviamo ad Asso, dicto Guiscardo, et de qui nella meza notte lassarao li regni di Larciadi, et ancbe preterimo Leucada. et il scoglio dela nave di Ulyses, et tra Paesa et Porto Fanari velizando a la sinistra, si rupe la zonta de T antena ; quella tracto, Talbescente velia in pezi nelo mar si calò, con etiam rumpimento di remi, la qual ricuperata e posto il terzaruol, ad bore circba Vili ad Civitta andamo a sorger, et quivi posta scala in terra, si fornimo de legno. Etiam troviamo m. Vicenzo Tiepulo con sua galla. Le nostre conserve andate a Corfù.

(Μετάφραση):

Στις 8 η ώρα ανοιγόμαστε από Ζάκυνθο και στις 9 (το βράδυ προφανώς) συναντάμε την Άσσο, για μένα Φισκάρδο (dicto Guiscardo), και από εδώ στη μέση της νύχτας θα αφήσουμε τα βασίλεια του Λαερτιάδη, που εξακολουθούν και πέρα από τη Λευκάδα, και το βράχο του πλοίου του Οδυσσέα (που το πέτρωσε ο Ποσειδώνας), και μεταξύ Παξών και του πόρτο Φανάρι (λίγο πριν την Πάργα) ιστιοπλοώντας στα αριστερά …

Το λιμάνι του νησιού – φρουρίου Άσσος, πόρτο Φισκάρδο κατά τον καπουτσίνο Φραντζέσκο λοιπόν, μα και το τότε Tiachii σαν αρχαίο Δουλίχιο, (Tiachii, dicto Dulichio), όπως και το κανάλι μεταξύ Λευκάδας- Κεφαλλονιάς κανάλι του Φισκάρδου και όχι το μεταξύ σημερινής Ιθάκης και Κεφαλλονιάς!

Και άλλα πολλά βέβαια που αναφέροντάς τα θα κουράσω, μα πουθενά κάποιο λιμάνι που να έχει σχέση με το σημερινό Φισκάρδο! Άρα άνευ αξίας και ακατοίκητο το 1.511 μ.χ. λόγω πειρατών, άλλωστε αυτούς κυνήγαγε και το πλοίο του καπουτσίνου, χα χα.

Πάνορμος και Φισκάρδο το σημερινό λιμάνι του φρουρίου Άσσου λοιπόν μετά από όλα αυτά ή όχι??

Και πού ο ναός του Απόλλωνα του Κεφαλλήνων λιμενοσκόπου, (παρά) θῖνα Πανόρμου θα αναρωτηθεί εύλογα κάποιος?

Μα εκεί που οι Βενετοί σχεδίασαν στο αποπάνω τοπογραφικό τους ένα ιδιαίτερο τόπο (μαυρισμένο παραλληλόγραμμο) που περιλαμβάνει και δύο σπήλαια (σχεδιασμένα και αυτά), πάνω στο λαιμό της χερσονήσου όπου και το υπάρχον κιονόκρανο Κορινθιακού ρυθμού.

Και πού βρίσκεται αυτό?

Μά απέναντι από την τραχεία Ομηρική Ιθάκη δηλαδή το σημερινό κάστρο της Άσσου (198 μέτρα ψηλό), απότομο και πετρώδες, τα πεύκα μόλις το 1915 φυτεύτηκαν.

 Να λοιπόν και το «…ναίων τρηχείης ἀντιπέρην Ἰθάκης,».

Δε νομίζω να λείπει κάτι από το ιδιαίτερό μας ομολογουμένως πάζλ !!

Επίσης δε γνωρίζω αν κάπου σας μπέρδεψα, αλλά λέτε και οι Βενετοί έτσι τυχαία αναγράφουν στους τόμους της Principj di storia civile della Repubblica di Venezia dalla fondazione sino all’anno del NS 1700, “Αρχές της πολιτικής ιστορίας της Δημοκρατίας της Βενετίας από την ίδρυσή της έως το έτος 1700”, έκδοσης 1755 μ.χ. ότι :

… «V΄ ha (Vi è)  nel distretto di quest Isola  (Cefalonia) la Fortezza di Nasso o Asso, era la celebre antica Itaca: edificata nell anno 1595. a valida difesa di quelle spiaggie.».

(Μετάφραση):
Υπάρχει στην περιοχή αυτού του νησιού (Κεφαλονιά), το Φρούριο της Νάξου ή Άσσο, (που) ήταν η περίφημη αρχαία Ιθάκη, χτίστηκε (το φρούριο) το έτος 1595, για έγκυρη υπεράσπιση αυτών των παραλιών.

Αυτά έτσι για να ψαχνόμαστε..

Μα και για “μπουναμά” στους φίλους Ομηριστές λόγω Πρωτοχρονιάς.

Χα χα χα

Για περισσότερα στα:

/www.portoassos.gr/fiskardo-meseonas/

/www.portoassos.gr/assos-mystiria/

/www.portoassos.gr/η-άσσος-του-μεσαίωνα/

ΚΑΛΗ  μας Ομηρική ερευνητική χρονιά και ΟΧΙ ΜΟΝΟ φυσικά…

Σπύρος Ρόκκος