Ποιός Μαρίνος Γκεντιλίνης σαν μηχανικός, ποιός Αμβρόσιος Κορνήλιος σαν επιστάτης, ποιός  Τιέπολο και κάποιοι άλλοι??

Επειδή διαβάζω διάφορα περί των ειδικών που έλαβαν μέρος για την απόφαση και το κτίσιμο ή καλύτερα την επέκταση και επισκευή του παλαιότερου φρουρίου  (Castell  Vecchio) της Άσσου από τους Βενετούς, καλό θα ήταν να συμβουλευτούμε την κτιτορική επιγραφή που βρίσκεται δεξιά της κυρίας εισόδου ώστε να είμαστε κατά το δυνατό πιο κοντά στην πραγματική ιστορία του.

Και απ΄ την άλλη ας μένουν και κάποιες φωτό προς ανάμνηση  γιατί από τον υπερβάλλοντα ζήλο των αρμοδίων η επιγραφή σε λίγο μάλλον δε θα υπάρχει… χα χα.

Πάμε λοιπόν:

Έκδοση: Ν. Γ. Μοσχονάς, «Λατινική κτιτορική επιγραφή του Φρουρίου της Άσου», Σύμμεικτα 6 (1985), σελ. 233-249.

Θέση: Η επιγραφή βρίσκεται εντοιχισμένη στην εξωτερική πλευρά του ανατολικού τμήματος του τείχους του Φρουρίου, σε ύψος 5 μέτρων από το έδαφος και σε απόσταση 22 μέτρων βορειότερα από την κύρια πύλη, σε σημείο που δεσπόζει στον δρόμο πρόσβασης στο Φρούριο.

Περίοδος: Βενετική.

Κατάσταση: Καλή. (Αυτό πριν από 40 χρόνια χα χα). Ενεπίγραφη λίθινη πλάκα ορθογώνια ύψους 0,93μ. και πλάτους 1,20μ. Περιβάλλεται από επιμελημένο πλαίσιο λίθινο που προσδίδει στο μνημείο διαστάσεις 1,14μ. Χ 1,40μ.

Γραφή: Μνημειακή επιγραφική του τύπου της ρωμαϊκής επιγραφικής με χρήση βραχυγραφιών.

Γλώσσα λατινική.

Γραμμή – γραμμή λοιπόνε γράφει στα Λατινικά:

EXCELSA VEN(ETIARVM) RESP(VBLICA), PRINC(IPE) PASCH (ALI) CYCON(IA) AB

ORATORIB (VS) CEPH(ALLENIAE) EXORATA , VT FIDELISS(IMOS) SOCIOS

AB HOSTIVM IMMINENTI P(ER)IC(VLO) TVERETUR, BARTH(OLOMAE)O

MAVRO, INSVLAEPROV(ISORI),IOHAN(NI)MOCEN(ICO)E SECVNDO

REGNI CRETA<E> P(RO)CONS(VLATV) REVERTENTI AC VINC(ENTI)O CANALI

CORCYRA<E>PROV(ISORI)ET CAP(ITANE)OCOMMISIT,VTCOMMVNI

SALVTI CONSVLENTESLOCVMININSVLAITA MV(NI)RE

CVRARENT, NEAMPLIVSTYRANNICASINCVSR(IONES)

PATERENTVR. QVAPROPTERADMIRAB(ILEM)NAXILOCVM

CONSID(ERANTES),FAVENTEDEO, OMNESHICVRBEMAEDIFIC(ARE)

STATVER(E), CVIVSQVIDEMOP(ER)ISSVMMAM RAFAELI

RASPONO, VIRODILIGENTI,AMPLISS(IME)PATRES

IMPOSVERE, SEXTOID(VS)NOVEMB(RIS)M D V I I C

CONSILIARIIS

SCIPIONE MINIO ET AMBROSIO CORNELIO.

POST VERO OBIT(VM) RASP(ONI) PER EXC(ELLENTISSIMV)M SENAT(VM) IDEM CORNE(LI)VS

IN V(ICE)PROV(ISOREM)VRBISFVITDEPVTATVS IPSOQ(VE)REGENTE

STVDIO ETASSIDVITATEPETRI COMITISGABVTII,

COL{L}(ONELLI),VIRI INOMNIB(VS)INTEGERRIMI, EIVSD(EM)RASP(ONI)

SVCCES(SORIS),ADIVNCTIS DVOB(VS)NEC{C}ESSARIIS BELOGVARDIIS

MOENIA ADMAGISPERFECTAMFORMAMREDVCTA

FVERE, ANNOD(OMI)NIMD VC

Και η μετάφραση:

“Ικανοποιώντας αίτημα που υπέβαλε πρεσβεία των κατοίκων της Κεφαλονιάς το 1585 η Βενετική Σύγκλητος, κατά την ηγεμονία του δόγη Πασχάλη Cicogna, αποφάσισε να ιδρυθεί στο νησί οχυρωμένη πόλη ικανή να προφυλάξει τον πληθυσμό σε περίπτωση εχθρικού κινδύνου, επειδή το υπάρχον Φρούριο του Αγίου Γεωργίου, έδρα της διοίκησης, ήταν ανεπαρκές. Η επιτροπή που αποτέλεσαν ο Βενετός Προβλεπτής της Κεφαλονιάς Βαρθολομαίος Μoro, ο πρώην Γενικός Προβλεπτής Κρήτης Ιωάννης Mocenigo και ο Προβλεπτής και Καπιτάνος της Κέρκυρας Βικέντιος Canal, αφού μελέτησε επιτόπου το ζήτημα, υπέδειξε ως καταλληλότερη θέση για την ανέγερση του φρουρίου τη χερσόνησο της Άσου. Η επίβλεψη του έργου, που άρχισε την 6η των Ειδών του Νοεμβρίου (= 8 Νοεμβρίου) του έτους 1593, ανατέθηκε αρχικά στον μηχανικό Ραφαήλ Rasponi και σύμβουλοί του διορίστηκαν ο Σκιπίων Minio και ο Αμβρόσιος Corner. Μετά τον θάνατο του Rasponi ανέλαβε καθήκοντα Αντιπροβλεπτή της πόλης (= Φρουρίου) ο Αμβρόσιος Corner, ενώ την επίβλεψη του έργου ανέλαβε ο στρατιωτικός μηχανικός Πέτρος Conte Gabuti. Αφού προστέθηκαν δύο προμαχώνες, η ανέγερση των τειχών αποπερατώθηκε το έτος 1595.”

Σημειώσεις:

Naxi: (κόκκινη υπογράμμιση στην επιγραφή).

Naxos ή Nesos ή Νάσος σημαίνει κυρίως νησί και αν προχωρήσουμε στο σημερινό όνομα ΄Ασσος αυτό  προέκυψε από την έκφραση στην Νάσο, στην Άσσο (ν,ν >ν).  (Βλέπε εδώ)

Το νέο τείχος ακολούθησε σε κάποιο βαθμό το σχήμα του αρχαιότερου υπάρχοντος, που με τις Βενετικές προσαυξήσεις φθάνει το μήκος των 3.000 μέτρων περίπου.

Λίγο αργότερα προστέθηκαν τα οχυρωματικά έργα προστασίας εισόδου επί του λαιμού της χερσονήσου στη σημερινή θέση Τούρη, όπως και επί του Δυτικού ακρωτηρίου «Πέρα Πούντα» το οποίο τότε επικοινωνούσε μέσω βοηθητικής πύλης και προστατευμένου διαδρόμου με τον προμαχώνα Ρεσπούνα.

Στους τέσσερεις (4)  αρχαιότερους προμαχώνες προστέθηκαν δύο ακόμα ώστε να έχουμε συνολικά ( 6)  ήτοι:

1) Του Canal όπου και η ακρόπολη με ύψος 198 μέτρων Νοτιοανατολικά. Στο τελευταίο (υψηλότερο) βήμα της ακρόπολης έφτανε κανείς μόνο με ανεμόσκαλα, ο προεξέχων δε λαξευμένος βράχος προς στήριξή της έχει πρόσφατα κατακρημνιστεί αλλά υπάρχει!

Η ακριβής ονομασία του υψώματος σε χαρτογραφικό του 1798 μχ είναι «Bastioni (προμαχώνες) S.΄ Zuane – Canal», με πιθανότητες  το πρώτο βήμα της ακρόπολης να ήταν του Αγίου Zuane και το ψηλότερο του Βικέντιου Canal  Προβλεπτή και Καπιτάνου της Κέρκυρας, που αναφέρεται στην κτιτορική επιγραφή.

Μα επειδή κάπου (ίσως) συναντάται μόνο με το όνομα «Άγιος Ιωάννης ο Κόμης» μπορεί αυτή η ονομασία να προέρχεται από τον Γενικό Προβλεπτή Κρήτης Ιωάννη Mocenigo (πιθανόν Κόμης), που και αυτός αναφέρεται στην κτιτορική επιγραφή και υπήρχε παρεκκλήσιο (τώρα μόνο τα θεμέλια), του Αγίου Ιωάννη στον ίδιο λόφο λίγο έξω από την οχύρωση, γιατί «κόμης» και Άγιος είναι λίγο δύσκολο. Χα χα. Η  πιθανότερη εκδοχή – λύση μάλλον κρύβεται  εδώ!

Σήμερα ονομάζεται απλά Μπαλουμπάρδο από το Ιταλικό Baluardo που σημαίνει οχυρό – προπύργιο και έτσι ξεμπλέκουμε…

2) Του Αγίου Μάρκου Νοτιοδυτικά όπου και μικρό εκκλησάκι του Αγίου παλαιότερα επί αυτού.

3) Τον Ρεσπούνα  Βορειοδυτικά, ονομασία στη μνήμη του πρώτου μηχανικού που πέθανε κατά την κατασκευή  Ραφαήλ Rasponi. Σώζονται 2 κανόνια.

4) Τον Santa Maria (που προστέθηκε) Βόρεια. Σώζεται 1 κανόνι

5) Τον Capuzza ή Καμπούσα (που προστέθηκε στο χαμηλότερο ύψος του) επίσης Βόρεια, ονομασία προερχόμενη από το όνομα του μηχανικού Πέτρου Conte Gabuti άραγε που αντικατέστησε τον απολεσθέντα Rasponi? Σώζονται 3 κανόνια.

6) Τον Μόρα Βόρειοανατολικά (όπου τώρα η βάση μετέπειτα ανεμόμυλου), σώζεται 1 κανόνι. Η ονομασία πρέπει να προέρχεται από το όνομα του τότε προβλεπτή Κεφαλονιάς Βαρθολομαίο Μoro που αναφέρεται στη κτιτορική επιγραφή.

Σπύρος Ρόκκος