Στην προσπάθεια τεκμηρίωσης της θεωρίας Έρισσος Κεφαλονιάς  = Ομηρική Ιθάκη με κέντρο το νησί (κατά την αρχαία αντίληψη) της σημερινής Άσσου,  ένα από τα δύσκολα θέματα είναι η απόδειξη ύπαρξης πηγών νερού.

Στη Νάξο λοιπόν, δηλαδή στο Νησί όπως διαπιστωμένα αποκαλούσαν οι αρχαιότεροι το μέρος που κτίστηκε το φρούριο, υπήρχαν πηγάδια και όχι οι σημερινές δεξαμενές ομβρίων (cisterns),  όταν τουλάχιστον άρχισε η κατασκευή του κάστρου!

Απόδειξη το κατωτέρω τοπογράφημα της περιοχής από τους Βενετούς, που απεικονίζει το νησί της Άσσου πριν αρχίσει η κατασκευή του δικού τους φρουρίου, με τα αρχαιότερα τείχη να φαίνονται πάνω του.

(Κλικ για μεγέθυνση)

Σε αυτό εκτός των άλλων υποδεικνύονται με βέλη δύο δίδυμα κυκλάκια, ένα στη παραλία του κόλπου όπου το σημερινό χωριό της Άσσου και ένα πάνω στο φρούριο στη θέση Μηλιάνα (ή Μηλιανά ίσως από τους εκεί κάποτε μεταφερθέντες Σουλιώτες)!

Ακριβώς στην ίδια αυτή θέση σήμερα υπάρχει η παρακάτω κατασκευή:

Χείλος πηγαδιού υπό κατασκευή είναι και δίπλα του ακριβώς υπάρχει αρχαιότερο των Ενετών (αλλά με ίχνη επισκευής του από αυτούς) μικρό κτίσμα τετραγωνικής μορφής,  που τί ακριβώς  ρόλο να έπαιζε?? Τις δύο πέτρινες παραστάδες της εισόδου του μπορείτε να διακρίνετε ακριβώς πίσω και λίγο δεξιά. Να ήταν κτίσμα προστασίας παλαιού πηγαδιού??

Η παραπάνω τώρα ημιτελής λαξευμένη κατασκευή θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι ήταν η δεύτερη κατά σειρά κατασκευή χείλους, μια και κάτι μάλλον αντίστοιχο βρίσκεται εσωτερικά του χείλους της κεντρικής δεξαμενής ομβρίων έξω από τις παλιές αγροτικές φυλακές. Αυτό όμως έχει υποστεί διάφορες «καλλιτεχνικές» τροποποιήσεις με λίγο τσιμεντάκι ή κάτι παρόμοιο και πρόσθεση υπέρτερου λαξευμένου χείλους  όπως φαίνεται στη παρακάτω φωτό:

Να υποθέσει κανείς ότι ήταν Βενετσιάνικες κατασκευές λίγο δύσκολο νομίζω, γιατί οι δύο άλλες Βενετικές στέρνες έχουν διαφορετική κατασκευή χείλους όπως στη παρακάτω εικόνα:

Άρα στη κεντρική δεξαμενή έχει χρησιμοποιηθεί βάση χείλους από αρχαιότερο πηγάδι το οποίο λόγω σεισμών στέρεψε, και η δεύτερη κατασκευή έμεινε ατελής αφού δεν υπήρχε πλέον ανάγκη να στεφανώσει το χείλος κάποιου δεύτερου πηγαδιού για τον ίδιο λόγο, την εξαφάνιση δηλαδή του νερού του?

Αν δεχθούμε αυτή την υπόθεση τότε πιθανότατα πρόκειται για το σεισμό του 1658 μ.χ. που τα Βενετσιάνικα αρχεία μας πληροφορούν ότι πολλά κτίρια μέσα στο φρούριο κατέρρευσαν λόγω σεισμού, αλλά συνολικά οι εξωτερικοί τοίχοι αντιστάθηκαν σε αυτό και σε άλλες καταστροφές (δηλαδή σε μακρά περίοδο εγκατάλειψης).

Μα και τα δικά μας αρχεία λένε ότι στον ίδιο σεισμό (6,8 R., Αύγουστος του 1658μχ.) ερειπώνεται η Μονή Γερειά (Geria στην Β.Δ. Παλική ), ότι υπάρχουν  320 νεκροί, και αναφέρονται καταβυθίσεις τοποθεσιών όπως και καταρρεύσεις τουλάχιστον 500 οικιών..

Ίσως δε αυτή να ήταν και η αιτία για την αρχή της καθόδου των κατοίκων στο σημερινό παραλιακό προάστιο του φρουρίου (Borgo – Stretto) και όχι η εξάλειψη της πειρατείας αφού αποδεδειγμένα εξαλείφθηκε πολλές δεκαετίες αργότερα. «www.portoassos.gr/ρισσιάνοι-και-παλιξιάνοι-πειρατές)

Τη λύση να μας την έδινε ίσως και η ανάγνωση της επιγραφής που βρίσκεται χαραγμένη στην ανατολική πλευρά του υπό κατασκευή χείλους, με την οποία είτε εγώ δεν μπορώ να βγάλω άκρη ή αυτός που τη σκάλισε ήταν αγράμματος ως συνήθως τότε… χα χα.

Δείχνει πάντως όχι πιο παλιά από Ρωμαϊκή εποχή με τις λίγες γνώσεις που διαθέτω.

Αν κάποιος «εθελοντής» ή υπηρεσία έχει τη δυνατότητα να την ερμηνεύσει θα τον παρακαλούσα να βοηθήσει.

Σα το Βέγγο και εγώ με το αμίμητο «ξέρεις από Βέσπαααα?».

Χα χα, αν μας λείψει και λίγο το Κεφαλλονίτικο χιούμορ κοινώς καήκαμε με ό,τι γίνεται εδώ στο Λεβάντε και όχι μόνο…

Να και η βοήθεια !! Ευγενική και κατατοπιστικότατη  προσφορά από τον κύριο Παναγή Καγκελάρη :

ΠΑΝΑΓΗΣ Δ. ΚΑΓΚΕΛΑΡΗΣ 15 Ιανουαρίου 2020 στο 3:13 ΜΜ

“Κύριε Ρόκκο,

Η επιγραφή στο δακτυλίδι του πηγαδιού IH+SNRI σημαίνει Jesus Hominem Salvator Nazarenus Rex Judeorum (δηλαδή: Ιησούς Ανθρώπων Σωτήρ Ναζωραίος Βασιλεύς Ιουδαίων), παραλλαγή του INRI, όπου το Ιησούς (I) έχει αντικατασταθεί με το σύμβολο του καθολικού μοναχικού τάγματος των Ιησουϊτών (IH+S). Συνεπώς, πιθανότατα το πηγάδι αυτό να ανήκε σε καθολική μονή ή ναό του τάγματος στο κάστρο. Ως γνωστόν, τα πηγάδια (όπως και οι στέρνες) ήταν τότε ιδιωτικές και ανεξάρτητες από την ιδιοκτησία του χώρου στον οποίο βρίσκονταν.

Ελπίζω να απαντώ στο ερώτημά σας! “

{Επειδή εντός του φρουρίου υπήρχε πράγματι το καθολικό μοναστήρι του Αγίου Μάρκου, με βάζει με πολλές σκέψεις μα και αφορμή για περαιτέρω έρευνα η παραπάνω επεξήγηση κύριε Καγκελάρη. Ευχαριστώ θερμά Σπ. Ρόκκος }

.

Το άλλο πηγάδι τώρα του παραπάνω βενετσιάνικου τοπογραφήματος  στην περιοχή της σημερινής Άσσου, είναι το κοινοτικό πηγάδι στον κεντρικό δρόμο (Ρυάκα) του χωριού  60 – 70 μέτρα από την παραλία, που για εκατονταετίες μέχρι πρόσφατα τροφοδοτούσε τους κατοίκους με καθαρό και πόσιμο νερό!

Στο χείλος του δε, μια μεγάλη λευκή πέτρα έχει χαραχτεί από τα σχοινιά των κουβάδων που ανέβαζαν το νερό με λούκια βάθους τουλάχιστο 10 cm και αντί να προσφέρεται σαν τουριστικό αξιοθέατο με ένα διαφανές έστω καπάκι, είναι σκεπασμένο με ένα ντενεκέ! Και μετά θέλουμε ποιοτικό τουρισμό… Χα χα.

Νάτοε!!

• 

Αληθινό κομψοτέχνημα !

Με την “πλώρη” του για να αποφεύγει τη «κατεβασιά» των όμβριων του δρόμου, τη παραλληλόγραμμη λίμπα του για να πίνουν τα τότε μεταφορικά μέσα (άλογα και γαϊδουράκια) και την μικρή λιμπούλα μπροστά – μπροστά στο «ταμπούκι» ώστε  να πίνουν οι μέλισσες και οι σφήκες  για να μην ενοχλούν τα τετράποδα μα και τα «δίποδα»!!

Ξέχωρα βέβαια από τα παραπάνω, αδιάσειστο στοιχείο για την ύπαρξη τρεχούμενου νερού στα υπόγεια διαμερίσματα του φρουρίου μπορεί να αντιληφθεί κανείς όταν κάνοντας κολύμβηση πολύ κοντά στα βράχια της περιοχής Μηλιάνα και Πέρα Πούντας, θα νοιώσει την κρυάδα των άφθονων νερών που αναβλύζουν εντός της θάλασσας.

Μα και στο τοπογραφικό του σπουδαίου γεωγράφου Coronelli (1687 μ.χ.)   του άρθρου μου https://www.portoassos.gr/omiriki-ithaki-piges/ στην ίδια περιοχή αναγράφεται η λέξη Pozzi που σημαίνει στα Ιταλικά πηγάδια, όπως και άλλες πληροφορίες για την ύπαρξη υπόγειων υδάτων στη Νοτιοδυτική ΄Ερισσο.

Τώρα γιατί εμείς στην Άσσο με όλα αυτά τα στοιχεία που αναφέρω περί ύπαρξης πλούσιου τοπικού υδροφόρου ορίζοντα, έχουμε σχεδόν θάλασσα στο δίκτυο ύδρευσης, είναι μάλλον ανέκδοτο!!

Εδώ όμως δε γελάνε αλλά δυστυχώς κλαίνε αφού εκτός των άλλων έχουν καταστραφεί σωληνώσεις και συσκευές, σύμπτωμα στο οποίο λειτουργεί αμεσότατα και η τυχόν υπερχλωρίωση η οποία συνεπάγεται και άλλα πολλά και σοβαρά βεβαίως – βεβαίως… Και στο θέμα αυτό γνωρίζω πολύ καλά από «βέσπα».

Μήπως να ξεκινήσω ιστορική αναδρομή από την πρώτη γεώτρηση στις αρχές του 1970 και να φτάσω στην έκτη και τελευταία στα  Δεφαρανάτα?

Έ, ξεφύγαμε λίγο από τα αρχαιολογικά αλλά και η θεά Αθηνά δε κράταγε μόνο κλάδο ελιάς…

Μήπως να κολλήσω και πάνω στην ασπίδα τση Παλλάδας σχετικά πρόσφατο και εγκυρότατο χάρτη  πετρωμάτων υπεδάφους τση περιοχής, έτσι για επιστημονική τεκμηρίωση δηλαδής – δηλαδής??

Χα χα χα. (Πικρόχολον)…

.

Υ.Γ.

Και μια τοπογραφική παρουσίαση των σημείων που βρίσκονται οι 3 ενετικές στέρνες (δεξαμενές ομβρίων) και το μη τελειοποιημένο χείλος που ανάφερα εντός του φρουρίου.

(κλικ για μεγεθύνσεις)

Σημείο (1) το αναφερθέν χείλος σχεδόν κρυμμένο μέσα σε μικρή συστάδα σχετικά μεγάλων και ανοικτών (θηλυκών) κυπαρισσιών και βράχων.

Σημείο (2) η απλή ενετική δεξαμενή που φέρνω σαν παράδειγμα 400 κυβικών.

Σημείο (3) η «καλλιτεχνική» δεξαμενή μπροστά στα κτήρια των παλαιών  αγροτικών φυλακών 900 κυβικών.

Σημείο (4) απλή ενετική δεξαμενή 400 κυβικών.

Σημείο (5) η κυρία είσοδος του φρουρίου.

Σημείο (6) βοηθητική είσοδος από το μονοπάτι του πορτέλου.